Download Mobile Oyun ve Geleceği and more Papers Mobile Communication Systems in PDF only on Docsity!
MOBİL OYUNLAR VE GELECEĞİ
Hulusi Baysal (hbaysal@cs.deu.edu.tr) Semih Utku (semih@cs.deu.edu.tr ) Dokuz Eylül Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü
Önsöz Son yıllarda ülkemizde mobil cihazların yaygınlaşması ve mobil internet teknolojilerinde yaşanan devrim niteliği taşıyan yenilikler mobil uygulamaların da artmasına neden olmuştur. Bu uygulama alanlarından birisi de mobil oyunlardır. Mobil oyun pazarına bakılacak olursa , daha gelişme aşamasının başında olduğu görülecektir. Mobil dünya oldukça değişken ve kendini yenileyen bir sektör olduğu için teknolojik altyapı ya da platform bir sene gibi kısa bir süre içerisinde değişebilmektedir. Bu yüzden geliştirilen oyunların belirli güncellemeyle bu platformlarda da çalışmasını sağlamak gerekecektir.
Bu bildirimizde mobil oyun geliştirme platformlarını inceleyip bir mobil oyunun geliştirilme aşamalarını ortaya koymaya çalışacağız. Ayrıca gelecekte olması muhtemel mobil oyun senaryoları üzerinde duracağız.
1.Giriş
Mobil oyun pazarına bakıldığında bu pazarın henüz gelişme aşamasının ilk basamağında olduğu söylenebilir. Günümüzde mobil oyun pazarı , gelişen mobil teknolojilerin desteği ile gelişimini hızla sürdürmektedir. Bu sebeple diyebiliriz ki , bu pazar teknolojik gelişmelere paralel bir gelişme göstermektedir. Mobil teknolojilerde yaşanacak bir gelişme mobil oyun pazarında da çarpıcı yenilikler olmasını sağlayacaktır. Teknolojiye dayalı diğer pazarlardan farklı olarak mobil oyun pazarı dünyada başarıya kavuşan sayılı pazarlardan olan mobil iletişim ve oyun pazarlarının bir karması olarak görülebilir.
Mobil oyun kavramına geçmeden önce “mobil” ne anlama geliyor , bunun üzerinde duralım. “Mobil” in sözlük anlamına bakacak olursak “hareket halinde , seyyar” anlamlarına geldiğini görürüz. Artık insanlar hareket halindeyken bile bilgiye erişebilmek ve bu bilgilerle ilgili işlem yapabilmek istemektedirler. Son yıllarda bu konuda çok büyük yatırımlar yapılmış ve kullanıcılara bu hizmet limitleri de olsa verilmeye çalışılmaktadır. Mobil cihazlar artık yaşamımızın bir parçası haline gelmiştir. Mobil oyunların kullanıcılara vaat ettiği en önemli özelliklerin başında mobil terminallerin sürekli kullanıcıların yanında olmasından kaynaklanan zaman ve mekan kısıtlarını kaldırılması gelmektedir. Normal şartlar altında oyunlara ilgi duymayacak kullanıcıların hareket halinde veya boş vakitlerinde oyun oynama ihtiyacı duyabilecekleri tespit edilmiştir. Bu durumlarda yanlarında sürekli taşıdıkları cihazlardan bu ihtiyaçlarını karşılamalarını beklemektedirler.
Mobil oyun pazarının geleceği ile ilgili araştırma yapan pekçok firma bu pazarın büyük bir potansiyele sahip olduğunu ve önemli bir pazar haline geleceğini göstermiştir. Kablosuz Dünya Forum'unda (W2F) yayınlanan rapora göre mobil oyunları marketinin 2003 yılında 520 milyon dolar olan değeri 2006 senesinde 1.9 milyar dolara ulaşacak. Bu değerin altı aylık tahminler
doğrultusunda yapılmış çok yalın bir araştırma sonucu ortaya çıktığı belirtilmektedir. Diğer araştırma şirketleri ise, bu konuda daha büyük düşünerek bu rakamın 6 milyar dolara ulaşacağını öngörmektedirler.
Elektronik oyun sektörünün 423 milyar dolara ulaşması tam 20 yıl sürmüştü. Uzmanlar elektronik oyun sektöründeki bu 20 yıllık tecrübenin bu sektörü olgunlaştırdığını ve bu tecrübenin mobil oyunlar endüstrisinin perspektifini oluşturarak, gelişmesini sağladığını belirtiyorlar.
Pazarın ekonomik yönünün yanısıra kullanıcı sayısında da büyük artış olması beklenmektedir. Yankee Group’un öngörülerine göre 2005 yılında Batı Avrupa ve ABD’de 200 milyondan fazla mobil oyun kullanıcısı olacaktır. Datamonitor ise 2006 yılında Avrupa’da 150 milyon, ABD’de ise 124 milyon kullanıcı olacağını öngörmektedir.
Şu anda Japonya , uluslararası mobil oyun pazarının yarısını elinde bulundurmaktadır ve gitgitde büyümektedir. Avrupa ve Amerika piyasasına bakacak olursak Japonya ile karşılaştırıldığında henüz olgunlaşma evresinde olduklarını görürüz. W2F, Avrupa ve USA'daki Mobil oyun pazarındaki büyümenin gelecek üç yıl içinde dikkate değer olacağını belirtiyor.
2.Mobil Teknolojiler
Mobil oyun pazarının gelişiminin diğer mobil teknolojilerin gelişimine bağlı olduğundan bahsetmiştik. Bu teknolojileri çeşitli başlıklar altında toplamak mümkündür:
İletişim Teknolojilerinin Gelişimi (GSM,GPRS vb.) Mobil Terminallerin Gelişimi (Mobil telefonlar , PDAlar) Uygulama Teknolojilerinin Gelişimi (Sms , Wap , Java)
Bu üç alanda yaşanacak gelişmeler mobil oyun sektörünü doğrudan etkileyecektir. Buraya eklemediğimiz bir diğer alan ise operatörün yapacağı yeniliklerdir. Bunlara örnek olarak operatörün uygulayacağı yeni ücretlendirmeleri gösterebiliriz. Mobil kullanıcılar , mobil uygulamalara operatörler üzerinden ulaşmaktadırlar. Operatörlerin erişim ücretlerinde yapacakları yeni düzenlemeler de kullanıcıların mobil alışkanlıklarında değişiklik yapacak biçimde etki gösterebilir. Bu da mobil oyun pazarının gelişimini etkileyecek bir özellik olmasını sağlayacaktır.
80’li yıllarda Avrupa ülkelerinde birbirinden bağımsız ve farklı bir çok mobil sistem kullanılmaktaydı. Zaman geçtikçe tek bir sisteme ihtiyaç duyulmaya başlandı. Bu sebeple standartların oluşturulması için bir grup kuruldu (GSM) ve 90’lı yıllarla beraber bu standartlara uyan mobil cihazlar geliştirildi ve yaygınlaşmaya başladı. En büyük avantajları veri iletiminin sistem içerisinde sağlanması , verilerin güvenli bir biçimde iletilmesi ve uluslararası dolaşım ile ülkeden bağımsız olarak haberleşmenin sağlanması olarak gösterilebilir. Bu tarz bir standartlaşmaya gidilmesinin mobil iletişimin gelişmesinde büyük etkisi olmuştur.
Daha sonraki yıllarda mevcut GSM sistemlerindeki veri iletişimi yetersiz hale gelmeye başladı ve yeni teknolojiler üzerinde çalışma yapılmasını zorunlu kıldı. GPRS, son kullanıcının mobil veri iletişimini, 'devamlı bağlantı' durumunu ekonomik hale getirerek ve veri alımını ve
3. Mobil Oyun Türleri
Mobil oyunları dört ana kategoriye ayırmamız mümkündür. Bu kategorilerden bazıları eski geçerliliğini yitirmeye başlamıştır.Bu dört kategori :
- Kısa Mesaj Servisi üzerinden oynanan oyunlar
- Java oyunları
- Wap üzerinden oynanan oyunlar
- Cihaza özel oyunlar
Kısa mesaj servisi üzerinden oynanan oyunlar kullanıcının bir kısa mesaj atarak tetiklediği oyun türüdür. Daha sonra gelen yanıtlara gore oyuna devam edilmektedir. Fakat SMS sadece karakter tabanlı bir iletişim sağlayabildiği için bu kategorideki oyunlar çok basittir. Günümüzde bazı ülkelerde bu tarz oyunlar popülerliğini sürdürmektedir. SMS ‘in evrim geçirmiş hali olan MMS (Multimedia Message) üzerinden oynanan oyunlar da mevcuttur. Bu oyunlar SMS’in karakter tabanlı iletişimine renk , ses ve resim özelliği katarak daha zengin bir içerik sağlamaktadır.
Java oyunları adı altında bahsettiğimiz oyunlar mobil cihaza sonradan yüklenerek oynanabilen oyunlardır. Bu kategoriyi “Java oyunları” olarak adlandırmak yerinde olacaktır çünkü şu an en yaygın olan oyunlar java oyunlarıdır. Operatörün wap servisi üzerinden yükleneceği gibi daha önceden bilgisayarımıza kaydettiğimiz bir oyunu Bluetooth ya da kızılötesi üzerinden mobil cihazımıza aktarmak mümkündür.
Diğer bir kategori ise wap üzerinden oynanabilen oyun türüdür.Sms tabanlı oyunlara işleyiş bakımından benzerlik göstermektedir. Oyuna bir wap sayfasına girilerek (bazı yeni mobil cihazlar ve çoğu avuçiçi bilgisayar HTML formatını da desteklemektedir , wap sayfası web sayfası da olabilmektedir ) oyuna başlanmaktadır. Oyunun her aşamasında sunucudan yeni sayfa talep edilerek oyun oynanmaktadır. Bu tarz oyunlarda sürekli bağlantı sözkonusu olacaktır. Bu iş için de GPRS uygun bir seçim olacacaktır.
Son kategori olarakta cihazların kendine has yüklü olan oyunlardan bahsedelim. Bu oyunlar cihazla beraber gelebildiği gibi yine java oyunlar gibi yüklenebilir özellikte olabilir. Fakat sadece o firmanın ürünlerine hatta sadece belirli bir ürününe yönelik olarak tasarlanmış olabilirler. Bu yüzden belirli bir standartları yoktur ve bu oyunların üreticileri son kullanıcıdan ziyade cihaz üreticilerini müşteri olarak görmektedir.
4.Mobil Oyun Geliştirmek
Mobil oyunlar bilinen geleneksel oyun programlamadan belirgin farklılıklar göstermektedir. Bunun temel sebebi mobil oyunların geleneksel bilgisayar oyunlarına göre doğası gereği daha basit yapıda olmasıdır. Yazımızın devamında bahsedeceğimiz geleneksek oyun tabiri geleneksel bilgisayar oyunları ile aynı anlamda kullanılmıştır.
Geliştirme Grubu
Genellikle geleneksel bilgisayar oyunlarını geliştirmek için geniş bir programlama kadrosuna sahip olmak gerekmektedir. Bu kişiler, grafik dizayn ve ana mantık programlama gibi farklı gruplar altında çalışarak oyunları geliştirmektedirler. Mobil oyunların geliştirilmesine gözatılacak olursa geleneksel oyun geliştirmeye göre daha az kişi ile işlerin yürütüldüğünü görürüz.
Maliyet
Bir önceki maddede belirtilen geliştirme grubu kadrosunun daha küçük olması , mobil cihazlar için yapılmış oyunların çok daha küçük uygulamalar olması nedeni ile maliyeti de geleneksel geliştirmeye göre çok daha küçük olacaktır. Nokia tarafından tesbit edilen verilere göre geleneksel bir oyun projesi 1.5 milyon dolar ile 5 milyon dolara malolurken , bir mobil oyun projesi 100 bin dolardan daha aza malolmaktadır.
Zaman
Geleneksel oyun projelerinin tamamlanması bir kaç yıl sürebilirken mobil oyunlarda bu süre bir kaç aya kadar düşmektedir. Zaten mobil oyun pazarı çok hızlı değiştiği için , bu kadar uzun sure , projenin geçerliliğini yitirmesine sebep olabilecektir. Daha küçük bir çalışma grubunun daha küçük bir bütçe ile bilgisayar oyunlarına göre çok daha basit ve küçük bir projeyi daha kısa sürede bitirmesi gayet normaldir.
Çok Kullanıcı Desteği
Mobil oyunlarda , bilgisayar oyunlarına göre daha çok olması beklenen özellik “çok kullanıcı” desteğine sahip olmasıdır. Mobil terminaller doğası gereği iletişim için tasarlanmış cihazlardır. Bu sayede kullanıcılar diğer kullanıcılarla etkileşimli bir biçimde oyunlarını oynayabilmektedirler. Bunu ya gprs üzerinden internet bağlantısı kullanarak ya da bluetooth üzerinden gerçekleştirebilmektedirler.
Dağıtım
Geleneksel bilgisayar oyunları günümüzde CD içerisinde marketler üzerinden satılmaktadırlar. Mobil oyunlar dağıtım konusunda geleneksel oyunlar kadar şanslı değildirler , bir markette satıldıkları pek görülmüş birşey değildir. Mobil oyunlar internet üzerinden dağıtımı yapılan uygulamalardır. Burada da iki yöntem karşımıza çıkmaktadır. İlki direkt mobil cihaz üzerinden internete bağlanarak uygulamanın satın alınmasıdır. Diğer yöntem ise uygulamanın öncelikle bir bilgisayara aktarılması , ardından da kızılötesi ya da bluetooth ile mobil cihaza yüklenmesidir.
Mobil oyun geliştirilirken mobil cihazların sundukları avantajların yanısıra karşılaşılan zorluklar da bulunmaktadır. Bir mobil oyun projesinde , projeye başlamadan önce bu kriterler derinlemesine incelenmeli ve tüm plan bu kriterler çerçevesinde yapılmalıdır. Karşılaşılan zorluklardan belki de en önemlisi ekran boyutudur.
dilde çalışacakları yine bu yöntem ile belirlenebilecektir. Bulunulan ülkeye göre oyunun o ülkede geçerli dil ile yüklenmesi sağlanabilecektir.
Bir mobil oyunu oynayan kişiler kendi bölgelerinde bu oyunu oynayan diğer kişilerden haberdar olup onlarla oyunu sürdürebilecekler. Ya da fikir danışmak için de bir yerde görüşüp tanışma ve tartışma fırsatını bulabilecekler.Bu sayede daha etkileşimli bir platformun tüm imkanlarından faydalanabileceklerdir. Mobil cihazların yer tesbiti ile gelebilecek güzel özelliklerden birisi de kullanıcıların bulunduğu mekanların oyun içinde bulunacak olmasıdır. Örneğin İzmir’de oyununu oynayan bir kullanıcı oynadığı macera oyunundaki caddelerin isimlerini İzmir caddelerinden almış olduğunu görebilecektir.
Mobil oyun alışkanlıklarını değiştirebilecek bir diğer yenilik ise donanımsal olarak karşımıza çıkacaktır. Şu anda çoğu mobil cihaz boyutları itibari ile az miktarda düğme bulundurmaktadır ve oyunlar telefon üzerinde bulunan rakamlar vasıtası ile oynanabilmektedir. Yeni çıkacak modellerde (ki günümüzde örnekleri mevcuttur.) joystick benzeri kontrol aygıtları ile oyunlar daha kolay yönetilebilir hale gelecektir. Oyunları sesle yönetebilmek çoğu kullanıcının tercih edebileceği bir yöntem olarak karşımıza çıkacaktır. Cihazlara kazandırılacak bu özellik mobil oyun pazarının gelişimini sağlayacaktır.
Referanslar: http://www.forum.nokia.com/ - “Introduction to Mobile Game Development” http://www.infomag.com.tr “Mobil Oyun Zamanı” http://www.tesan.com.tr/ - “GSM Nedir?” http://www.linux-team.com – “GPRS” http://www.mobilkusak.com – “Mobil Yaşam”
