Docsity
Docsity

Prepare for your exams
Prepare for your exams

Study with the several resources on Docsity


Earn points to download
Earn points to download

Earn points by helping other students or get them with a premium plan


Guidelines and tips
Guidelines and tips

Teoria Argumentacji i Hermeneutyka w Prawie: Podstawowe Koncepcje i Metody, Summaries of Law

Dokument przedstawia kluczowe koncepcje i metody stosowane w teorii argumentacji i hermeneutyce prawniczej. Omawia poglądy czołowych przedstawicieli tych dziedzin, takich jak Perelman, Gadamer i Hart, analizując ich wkład w rozwój filozofii prawa. Dokument zawiera również omówienie różnych rodzajów wykładni prawa, w tym wykładni językowej, systemowej, historycznej i celowościowej.

Typology: Summaries

2021/2022

Uploaded on 01/02/2025

ryszard-ochodzki
ryszard-ochodzki 🇬🇧

3 documents

1 / 11

Toggle sidebar

This page cannot be seen from the preview

Don't miss anything!

bg1
Alexy Dyskurs prawniczy jest szczególnym przypadkiem ogólnego dyskursu
praktycznego:
Alexy wyróżnia 3 interpretacyjne tezy o szczególnym przypadku dyskursu
prawniczego:
1/ teza o fasadowości dyskursu prawniczego;
2/ teza o komplementarności ogólnego dyskursu praktycznego;
3/ teza o integralności dyskursu.
Analiza
pojęcie analizy
Analiza jest to metoda, która prowadzi ode pojęć złożonych do
najprostszych. 3 rodzaje:
1/ jest poszukiwaniem racji logicznych
2/ rozkładaniem na czynniki prostsze
3/ przekładem na język spełniający pewne warunki: prostota i precyzja
(analiza).
Historia pojęcia analizy: Sokrates – rozwiazywanie problemów czyli
poszukiwanie odpowiedniej definicji; Platon – stawia hipotezę i stara się
pokazać racje za jej przyjęciem; Arystoteles – przeprowadza analizę w
dziele „Analityki”
Analiza
ekonomiczna prawa
Zajmuje się badaniem prawa korzystając z metod nauk ekonomicznych,
szczególny nacisk kładzie na badanie efektywności regulacji prawnych.
Analiza
lingwistyczna
John Austin
Metoda opiera się na silnym założeniu dot. wyróżnionej pozycji języka
potocznego;
dyrektywa języka potocznego – zgodnie z nią3 wyrazy i związki użyte w
tekście prawnym należy rozumieć tak, jak nakazuje je rozumieć prawo.
- normie należy przypisać takie znaczenie jakie ma ona w języku
potocznym
Analiza
lingwistyczna
definicja
jest to analiza pojęć, które używane są w języku potocznym;
- analiza dyskursu prawnego
- teoria aktów mowy – koncepcja Austina; najpierw stworzył koncepcję
performatywów (wypowiedzi perfomramtywnych nie można nazywać
prawdziwymi ani fałszywymi ale mogą być one udane bądź nieudane).
Argumentacja
jest to filozofia
interpretacyjna o
dużym zakresie
zastosowania;
Perelman
Oferuje metody, które odwołują się do logiki, analizy i hermeneutyki;
poprzez argumentacje możemy uzasadniać tezy interpretacyjne o
charakterze normatywnym. W procesie tym nie odwołujemy się do
kryterium prawdy lecz zastępujemy je kryteriami: sprawiedliwości,
słuszności, ważności i skuteczności.. Argumentacja jest metodą specyficznie
prawniczą.
1/ pogląd – sformułowany prze Perelmana- zakłada, że argumentacja
prawnicza ma paradygmatyczny charakter dla 3wszystkich innych typów
rozumowań praktycznych.
2/ pogląd – głoszony przez Alexa – głosił, że praktyczny dyskurs prawniczy
jest przypadkiem szczególnym ogólnego dyskursu argumentacyjnego.
Argumentacja
ujęcie topiczno-
retoryczne
Perelman
Myślenie ma charakter indukcyjny - wychodzimy od szczegółu do ogółu.
Perelman
Argumentacja
ujęcie
proceduralne
Myślenie ma charakter dedukcyjny – wychodzimy od ogółu do szczegółu
- konkretne wnioski są wyciągane z wielu przesłanek.
Argumentacja
prawnicza
Argumentacja prawnicza powinna uwzględniać reguły ogólne.
1/Ujęcie retoryczno-topiczne - istotny składnik możliwego zbudowania
teorii argumentacji - topika ( Perelman)
2/Ujęcie proceduralne – pozwala spojrzeć na zagadnienie dyskursu
prawniczego ze strony bardziej formalnej ; opisanie warunków formalnych,
jakie powinien spełnić każdy dyskurs praktyczny
Autonomia prawa prawo jest bytem niezależnym od pewnych bytów pozaprawnych. Prawo
1
pf3
pf4
pf5
pf8
pf9
pfa

Partial preview of the text

Download Teoria Argumentacji i Hermeneutyka w Prawie: Podstawowe Koncepcje i Metody and more Summaries Law in PDF only on Docsity!

Alexy Dyskurs prawniczy jest szczególnym przypadkiem ogólnego dyskursu praktycznego: Alexy wyróżnia 3 interpretacyjne tezy o szczególnym przypadku dyskursu prawniczego: 1/ teza o fasadowości dyskursu prawniczego; 2/ teza o komplementarności ogólnego dyskursu praktycznego; 3/ teza o integralności dyskursu. Analiza pojęcie analizy Analiza jest to metoda, która prowadzi ode pojęć złożonych do najprostszych. 3 rodzaje: 1/ jest poszukiwaniem racji logicznych 2/ rozkładaniem na czynniki prostsze 3/ przekładem na język spełniający pewne warunki: prostota i precyzja ( analiza). Historia pojęcia analizy: Sokrates – rozwiazywanie problemów czyli poszukiwanie odpowiedniej definicji; Platon – stawia hipotezę i stara się pokazać racje za jej przyjęciem; Arystoteles – przeprowadza analizę w dziele „Analityki” Analiza ekonomiczna prawa Zajmuje się badaniem prawa korzystając z metod nauk ekonomicznych , szczególny nacisk kładzie na badanie efektywności regulacji prawnych. Analiza lingwistyczna John Austin Metoda opiera się na silnym założeniu dot. wyróżnionej pozycji języka potocznego; dyrektywa języka potocznego – zgodnie z nią wyrazy i związki użyte w tekście prawnym należy rozumieć tak, jak nakazuje je rozumieć prawo.

  • normie należy przypisać takie znaczenie jakie ma ona w języku potocznym Analiza lingwistyczna definicja jest to analiza pojęć, które używane są w języku potocznym ;
  • analiza dyskursu prawnego
  • teoria aktów mowy – koncepcja Austina ; najpierw stworzył koncepcję performatywów ( wypowiedzi perfomramtywnych nie można nazywać prawdziwymi ani fałszywymi ale mogą być one udane bądź nieudane). Argumentacja jest to filozofia interpretacyjna o dużym zakresie zastosowania; Perelman Oferuje metody, które odwołują się do logiki, analizy i hermeneutyki ; poprzez argumentacje możemy uzasadniać tezy interpretacyjne o charakterze normatywnym. W procesie tym nie odwołujemy się do kryterium prawdy lecz zastępujemy je kryteriami: sprawiedliwości, słuszności, ważności i skuteczności.. Argumentacja jest metodą specyficznie prawniczą. 1/ pogląd – sformułowany prze Perelman a- zakłada, że argumentacja prawnicza ma paradygmatyczny charakter dla 3wszystkich innych typów rozumowań praktycznych. 2/ pogląd – głoszony przez Alexa – głosił, że praktyczny dyskurs prawniczy jest przypadkiem szczególnym ogólnego dyskursu argumentacyjnego. Argumentacja ujęcie topiczno- retoryczne Perelman Myślenie ma charakter indukcyjny - wychodzimy od szczegółu do ogółu. Perelman Argumentacja ujęcie proceduralne Myślenie ma charakter dedukcyjny – wychodzimy od ogółu do szczegółu
  • konkretne wnioski są wyciągane z wielu przesłanek. Argumentacja prawnicza Argumentacja prawnicza powinna uwzględniać reguły ogólne. 1/Ujęcie retoryczno-topiczne - istotny składnik możliwego zbudowania teorii argumentacji - topika ( Perelman) 2/Ujęcie proceduralne – pozwala spojrzeć na zagadnienie dyskursu prawniczego ze strony bardziej formalnej ; opisanie warunków formalnych, jakie powinien spełnić każdy dyskurs praktyczny Autonomia prawa prawo jest bytem niezależnym od pewnych bytów pozaprawnych. Prawo

posiada własną, autonomiczną metodę: ● jurysprudencja rzymska ● szkoła historyczna ● pozytywizm prawniczy Badanie prawa wyróżniamy 4 płaszczyzny badania prawa badanie prawa możemy rozpocząć od : 1/ badania decyzji prawodawczej jako decyzji politycznej, 2/ faza jurydyczna – prawo w postaci aktu normatywnego, nakazy, zakazy 3/f aza psychologiczna – przestrzegania prawa i różne postawy względem prawa; 4 f aza socjologiczna - badanie dot. społecznego realizowania prawa, badania dotyczą następstw stosowania prawa; skuteczności prawa w przestrzeni społecznej; Derywacyjna koncepcja wykładni prawa Oddzielenie przepisu od normy prawnej ; Dwie wersje: wersja ogólna traktuje rozumienie przepisu jako wykładnię prawa; odrzuca koncepcje bezpośredniego rozumienia terminów języka prawnego.

  • wersja szczególna pokazuje różnice pomiędzy przepisem prawnym a normą prawną. Dyskurs praktyczny 1/ jedynym akceptowalnym i ostatecznym kryterium dyskursu argumentacyjnego była prawda. 2/ miększe kryterium – wygrywa to rozstrzygniecie, które jest najbardziej słuszne, sprawiedliwe. 3/ trzecia grupa uważała, ze jedynym prawomocnym i ważnym kryterium oceny dyskursu praktycznego jest skuteczność. Dyskurs prawniczy 2 koncepcje: 1 / topiczno- retoryczna 2/ proceduralna 1/ stanowisko zakładało, że istnieje tylko jeden uniwersalny dyskurs prawniczy. Mamy więc jedną filozofię argumentacyjną i różne zastosowania; 2/ stanowisko zakładało, że dyskurs ogólny to tylko normatywna hipoteza; przyjmowano, że pewnego typu dyskursy ( np. dyskurs prawniczy ) mają paradygmatyczne ( wzorcowe ) znaczenie dla wszystkich pozostałych dyskursów praktycznych; wg Perelmana taki charakter miałby dla innych dyskursów praktycznych właśnie dyskurs prawniczy; twierdził, że rozumowanie sędziego jest wzorcowym przypadkiem dla innych szczegółowych dyskursów praktycznych; -ma charakter praktyczny, zmierza do wydania rozstrzygnięcia w zakresie zgodności ludzkich zachowań z przepisami prawa. ( np. proces sądowy ). 3/ stanowisko – dyskurs prawniczy jest szczególnym przypadkiem ogólnego dyskursu praktycznego (Alexy). Etyka usystematyzowana refleksja nad moralnością (sądy moralne, rozumowania, założenia) Filozofia analityczna powstałą w XX wieku 2 obozy filozofów Przedstawiciel: Moore – proponował analizę pojęciową oparta na zdrowym rozsądku proponowała metody, które znajdują zastosowanie szczególnie w teoretyce i w filozoficznej refleksji nad prawem dla filozofii analitycznej charakterystyczne są 4 hasła: analiza, język, logika i obiektywizm ( Bocheński ; zadaniem filozofa jest rozwiazywanie problemów bardziej szczegółowych a nie budowanie syntez (systemów); język jest podstawą filozofowania; logika wskazuje, ze filozofowie mają zaufanie do narzędzi formalnych; obiektywizm – sprzeciwia się wszelkim formom subiektywizmu. 1/ obóz – rekonstrukcyjności –dążyli do reformy języka potocznego za pomocą narzędzi logicznych ( metody twarde ); 2/ obóz – deskrypcjoniści – pozostali na opisie sposobu funkcjonowania języka potocznego ( metody miękkie) Filozofia analityczna – Stanowisko prezentowane przez
  • oksfordzka szkoła filozoficzna (Austin) – w centrum zainteresowania postawił język potoczny ; twierdził, że badanie sposobów funkcjonowania języka stanowi właściwy sposób zmagania się z problemami filozoficznymi. Hart – stosował analizę lingwistyczną; także Dworkin, Opałek

Wg Gadamera przedrozumienie i koło hermeneutyczne. Przedrozumienie jest to intuicyjne pojmowanie, jeszcze przed rozumieniem. Koło hermeneutyczne - figura opisująca hermeneutyczny sposób rozumienia i interpretacji tekstu. Nie można zrozumieć całości bez zrozumienia szczegółu, a szczegół nie może być zrozumiany bez odwołania się do całości; skuteczna interpretacja polega na ruchu kolistym-od całości do szczegółu i od szczegółu do całości Heteronomia - zachowanie polegające na poddawaniu się, przyjęciu norm ustalonych przez innych ludzi. Heteronomia jest punktem przejściowym w drodze do autonomii; prawnik stosuje metody wypracowane w innych naukach

  • analityczna filozofia prawa (np. Hart) Heteronomia metodologiczna stanowisko umiarkowane, opierające się na założeniu, że wprawdzie prawoznawstwo ma cechy naukowości, ale można o nim mówić tylko w przypadku, gdy korzysta ono z metod, którymi posługują się dyscypliny powszechnie uznawane za naukowe np. matematyka, logika, biologia Heteronomia metodologiczna
  • nurty W heteronomii metodologicznej mamy do czynienia z kilkoma nurtami:
  • analityczna filozofia prawa - nurt analityczny.
  • filozofia i teoria prawa
  • realizm prawny – n aturalistyczna metodologia proponowana przez realistyczne szkoły i kierunki filozofii prawa; Prawoznawstwa uzyskiwało wg nich status nauki tylko wówczas, gdy posługiwało się metodami wypracowanymi albo na gruncie nauk przyrodniczych albo dyscyplin np. socjologia, psychologia. Jurysprudencja rzymska przekonanie o autonomii prawoznawstwa znajdujemy już u jurystów rzymskich ; jednym z fundamentalnych celów prawa było dążenie do realizacji słuszności. Juryści rzymscy zbudowali podstawy ogólniejszych dyscyplin prawniczych: metodyki i teorii wykładni; jurysprudencja rzymska nakierowana była głównie na wynajdywanie prawa dla konkretnych przypadków i na kształtowanie prawa -nurt teoretyczny w naukach prawnych, dążący do wypracowania wspólnej aparatury pojęciowej dla wszystkich gałęzi prawa; Koncepcje wykładni prawa Dwie podstawowe koncepcje wykładni prawa:
  • koncepcja klaryfikacyjna, - koncepcja derywacyjna. Koncepcje wykładni prawa: komputacyjna koncepcja wykładni prawa Fr. Studnicki
  • interpretacja prawa jako proces zmierzający do wprowadzenia systemu interpretującego; system interpretujący nazywał komputerem ( od compute)
  • stan który umożliwi wykonanie jakiegoś rodzaju postpooperacji należących do danej klasy.. Koncepcje wykładni prawa: R. Sarkowicz poziomowa koncepcja wykładni prawa poziomowa koncepcja wykładni prawa - właściwie koncepcja poziomowej interpretacji tekstu - tekst prawny może być interpretowany w 3-ch różnych poziomach: poziom deskrytywny, dyrektywny i poziom presupozycji. Poziom deskrytywny tekstu prawnego - to powierzchowna opisana bezpośrednio w języku warstwa tekstu;(opis osób, rzeczy, zdarzeń, zachowań )- wizja ta u każdego interpretatora może być różna. koncepcje wykładni prawa: Waśkowski
  • opisowo normatywna - czyli z jednej strony opisuje jak wykładnia jest dokonywana a z drugiej strony jak ta wykładnia powinna przebiegać. W tej koncepcj i wykładnia słowna obejmuje 4 elementy , które wyznaczają słowny sens norm: Element leksykalny – polega na ustaleniu sensu poszczególnych słów normy; Element syntaktyczny – uzależnia sens słów od roli jaką one odgrywają w zdaniu; Element logiczny – wskazuje na potrzebę ustalenia sensu normy w

kontekście innych norm; Element stylistyczny - nakazuje liczyć się ze swoistością stylu twórcy. Logika

  • odmiany Podstawowe dwie logiki to: rachunek zdań i rachunek 1-go rzędu.
    • Logika klasyczna - a nalizuje wypowiedzi pod kątem ich struktury, poprzez czynności poznawcze;
    • Logika zdań zajmuje się formami wnioskowania w których najmniejszym elementem są zdania elementarne;
    • Logika deontyczna – czyli logika obowiązku; jest to logika norm;
    • logika czynów i logika norm - analizujemy pojęcie, które formalizuje nam co powinno być, nie jak powinno się czynić. W deontycznej logice czynów przejścia pomiędzy światami dzieli się na zgodne z prawem i bezprawne. Logika – była wykorzystywana jako metoda argumentacyjna ma związek z rozumowaniem, pozwala ocenić poprawność rozumowań; poprawne rozumowania to te, w których wniosek wynika logicznie z przesłanek. Logika to teoria opisująca relacje ‘transmisji prawdy’; jeśli przesłanki rozumowań są prawdziwe, to prawdziwy musi być ich wniosek. Rolą logiki jest wskazywanie pewnych formalnych schematów rozumowań jako poprawnych, jedna z 4 kluczowych metod rozumowań prawniczych; jest to nauka o naturze, sposobach i wartości uzasadnienia; pozwala ocenić poprawność rozumowań. Logika dyskursu prawnego -szczególne znaczenie dla konstrukcji logiki dyskursu prawnego maja intuicje.
    • logika dyskursu prawnego próbuje sięgać do analizy trudnych spraw ( tzw. hard cases ). Logika nie tworzy schematów tylko dla najprostszych spraw ale jest także odpowiedzią dla coraz bardziej złożonych spraw do rozstrzygnięcia. Metoda aksjologiczna
  • oparta na wartościach; ponieważ na prawo obowiązujące możemy patrzeć jako na system wartości. Prawo ustanowione przez państwo jest z jednej strony nośnikiem wartości. Metoda badawcza Technika badawcza
    • sposób rozwiązania konkretnego problemu badawczego: konkretne działanie, sposób przeprowadzenia badań, podporządkowany metodzie badawczej ; analiza tekstów, obserwacja, Metoda historyczna - metoda przydatna w badaniu prawa obowiązującego w przeszłości, badamy przemiany w obowiązującym prawie w państwie na przestrzeni dziejów Metoda językowo logiczna metoda językowo logiczna określana jest jako metoda formalno dogmatyczna.
    • metoda ta jest najczęściej wykorzystywana przez prawników ; odnosi się do badania tekstu prawnego, analizuje przepisy i szuka sensu tych przepisów prawa. Metoda komparystyczna jest to metoda prawno-porównawcza ; pozwala na ustalenie podobieństw, analogii pomiędzy instytucjami prawnymi funkcjonującymi w różnym czasie. Metoda naukowa jest to naukowy sposób poznawania zjawisk ,opierających się na zespole wytycznych kierujących poznaniem przedmiotów i porządkowaniem twierdzeń Metoda poznawcza badanie zjawiska – sposoby rozumowania 1/ wnioskowanie; 2/ dowodzenie; 3/ tłumaczenie; 4/ sprawdzanie Wnioskowanie - w oparciu o odpowiednie przesłanki a kończy się wnioskiem ( wnioskowanie dedukcyjne i indukcyjne). Metoda prawnicza – 3 filary sporu o metodę prawniczą 1/ odrzucenie metody ( prawo nie jest żadną nauką); 2/ heteronomia metodologiczna ( czerpanie metody z innych nauk prawnych); 3 / autonomia metodologiczna ( przynajmniej w sensie metodologicznym prawoznawstwo jest autonomiczne) Metoda - sąd, który musi być prawdziwy, żeby jakiemuś zdaniu można było

empiryczne – przedmiot poznania jest badany za pomocą doświadczeń; formalne - przedmiot badany jest za pomocą rozumowania i są formułowane sądy w ramach tego przedmiotu badań. Nauka - działalność naukowa: 1/ cel pierwotny 2/ cel wtórny Dla działalności naukowej niezbędne są 4 główne elementy: 1/ Podmiot działania czyli człowiek; 2/ Przedmiot działania czyli otaczająca nas rzeczywistość ; 3/ Określona metoda czyli sposób działania;4/ Cele działania Nauka - klasyfikacja

  • Ujęcie pragmatyczne – dotyczy aspektu nauki, który dotyczy zagadnienia dochodzenia do wiedzy w ramach tej nauki
  • Ujęcie apragmatyczne – dot. wytworu tej nauki, czyli wyników badań (rezultat). Nauka – podmiot Podmiotem nauki jest zawsze człowiek , zdolny do tworzenia dzięki myśleniu pojęciowemu oraz abstrakcyjnemu. - Przedmiotem nauki jest otaczająca nas rzeczywistość. Nauki formalne są tzw. naukami apriorycznymi opierają się na jakichś założeniach odgórnych, aksjomatach, na dedukcyjnym sposobie wnioskowania; formułują sądy na podstawie abstrakcyjnego myślenia i obejmują głównie nauki matematyczne Nauki o państwie i prawie mieszczą się w grupie nauk społecznych i dzielą się:
  1. Dogmatyka prawa – nauka o prawie aktualnie obowiązującym
  2. Historia państwa i prawa
  3. Historia doktryn politycznych i prawnych
  4. Teoria państwa i prawa Paradygmat badawczy paradygmat badawczy jest to metoda, model lub wzorzec prowadzenia badań ; - - paradygmat pozytywistyczny – to podejście zakładające istnienie praw, które rządzą rzeczywistością społeczną. Paradygmat naturalistyczny - opiera się na założeniu, że emocje są naturalnymi, biologicznymi stanami, które można analizować za pomocą naukowych metod Perelman Teoria argumentacji Punktem wyjścia jego filozofii argumentacyjnej była antyczna topika i retoryka, a rezultatem teoria argumentacyjna nazywaną ‘ nową retoryką ”. Celem nowej retoryki jest przekonanie za pomocą dyskursu w sytuacjach decyzyjnych , gdy istnieją różne alternatywy. (miarą jest siła przekonywania
  • skuteczność). Celem każdej argumentacji jest uzyskanie lub wzmocnienie uzyskanego uznania audytorium. Wg Perelmana paradygmatyczne znaczenie dla dyskursu argumentacyjnego ma rozumowanie sędziego, będące wzorem dla wszystkich innych typów rozumowań praktycznych ( nie tylko prawniczych ). 2/stanowisko zakładało, że dyskurs ogólny to tylko normatywna hipoteza; w ramach tego stanowiska przyjmowano, że pewnego typu dyskursy ( np. prawniczy ) mają paradygmatyczne (wzorcowe) znaczenie dla wszystkich pozostałych dyskursów praktycznych; wg Perelmana taki charakter miałby dla innych dyskursów praktycznych właśnie dyskurs prawniczy; twierdził, że rozumowanie sędziego jest wzorcowym przypadkiem dla innych szczegółowych dyskursów praktycznych Petrażycki Leon Metoda psychologiczna realizm prawny , stworzył psychologiczną koncepcję normy prawnej, która polega na rozumieniu prawa jako emocjonalnego przeżycia psychicznego. zjawisko psychologiczne powinno stanowić podstawę prawoznawstwa. - prawo i moralność nie są czymś obiektywnym: jeśli nie zaistnieje pewne przeżycie ( emocje ), to nie możemy mówić o prawie Posner Richard. Ekonomiczne kryterium maksymalizacji bogactw powinno leżeć u podstaw decyzji prawnej; sądy i urzędy powinny się kierować rachunkiem ekonomicznym przy podejmowaniu decyzji. Posner twierdzi, ze procesy tworzenia i stosowania prawa rządzą się określonymi regułami ekonomicznymi. Prawo powinno być efektywne ekonomicznie. Dobra i racjonalna decyzja to taka, która jest uzasadniona ekonomicznie.

Poziom dyrektywny tekstu prawnego poziom dyrektywny tekstu prawnego – to jest ten, na który składają się zawarte w tekście normy postępowania czyli dyrektywy , które interpretator rekonstruuje i odtwarza w procesie interpretacji. Pozytywizm prawniczy - analiza fundamentalnych pojęć prawnych i prawniczych Analiza ta ma być środkiem do przeprowadzenia właściwej wykładni prawa i niezbędnym narzędziem badawczym dla dogmatyki i filozofii prawa. Analiza ma charakter silnie normatywny, jest punktem wyjścia do podjęcia badan nad prawem. Odwoływali się do niej: Auatin, Hart, Kelsen. Pozytywizm prawniczy chciał wykazać, że prawoznawstwo jest szczególnego typu nauką normatywną. Pozytywizm prawniczy wypracował narzędzia ( metody prawnicze ) dla prawników praktyków, jak i dla przedstawicieli dogmatyki. Pragmatyczne ujęcie wykładni Wykładnia jest czynnością interpretatora i polega na rekonstrukcji norm z przepisów prawnych i na ustalaniu znaczenia tekstu prawnego gdy jest on wątpliwy Prawo Metody badania

- metoda językowo logiczna - metoda formalno dogmatyczna, najczęściej wykorzystywana przez prawników;

  • metoda socjologiczna prezentuje socjologiczne, społeczne podejście do prawa obowiązującego, ma na celu ustalenie jakie zmiany wywołuje prawo
  • metoda psychologiczna to jest sposób patrzenia na prawo obowiązujące
  • metoda historyczna to metoda w badaniu prawa obowiązującego w przeszłości
  • metoda aksjologiczna – na prawo obowiązujące możemy patrzeć jako na system wartości, jest to jedna z najbardziej spornych metod; oparta jest na nauce aksjologii
  • metoda statystyczna – używa się jej do celów opisowo-sprawozdawczych
  • metoda komparystyczna – metoda prawno-porównawcza, pozwala na ustalenie podobieństw pomiędzy poszczególnymi instytucjami prawnymi funkcjonującymi w różnym czasie, w różnych państwach
  • metoda formalno-dogmatyczna - metoda interpretacji norm prawa, polega na badaniu prawa obowiązującego w takiej postaci, w jakiej zostało ono ustanowione Prawo – badanie 4 płaszczyzny badania prawa badanie prawa możemy rozpocząć od badania : - badania decyzji prawodawczej jako decyzji politycznej, - faza jurydyczna – prawo w postaci aktu normatywnego, nakazy, zakazy
  • f aza psychologiczna – prawo w postaci świadomości prawnej, czyli znajomość obowiązującego prawa; pojęcie przestrzegania prawa, realizowania prawa, albo nieprzestrzeganie prawa przez adresatów norm prawnych.
  • f aza socjologiczna - mamy tu do czynienia z badaniem dociekań dot. społecznego realizowania prawa, przede wszystkim skuteczności prawa w przestrzeni społecznej., Prawo prywatne Prawo prywatne chroni interesy jednostek i reguluje stosunki między nimi. Prawo publiczne Prawo publiczne chroni interesy państwa, reguluje stosunki między państwem a jednostką Prawo ustrojowe określa organizację organów władzy publicznej, ich kompetencje i prawne formy realizacji tychże kompetencji ( np. ustrojowe prawo administracyjne ) Prawoznawstwo Jest to zespół nauk prawnych badających i opisujących zjawisko i istotę prawa ( ale też państwa ) jako regulatora całokształtu stosunków Prawoznawstwo definicja
  • zespół dyscyplin nauk prawnych badających i opisujących zjawisko i istotę prawa ( ale też państwa ) jako regulatora całokształtu stosunków spolecznych Prawoznawstwo dwa ujęcia
  • syntetycznym, czyli opisującym według kryterium uogólnienia wszystkie podstawowe pojęcia, kategorie i instytucje praw
  • analitycznym, koncentrującym się na poszczególnych gałęziach prawa, tworzących w sumie jego system, daje to możliwość wyróżnienia takich dyscyplin nauki prawa, jak np. prawo: konstytucyjne, administracyjne, karne,

prawa dla państwa i prawa; jest zatem klamrą spinająca wszystkie nauki prawne, zarówno nauki dogmatyczne, jak i historię państwa i prawa i historię doktryn politycznych i prawnych Teorie wykładni prawa Wykładnia oznacza interpretację prawa ( inaczej interpretacja prawa lub egzegeza prawnicza.

- wykładnia polega na rozumieniu tekstu prawnego. - w ujęciu pragmatycznym wykładnia prawa jest to zespól czynności zmierzających do ustalenia znaczenia norm prawnych; polega na rekonstrukcji norm z przepisów prawnych oraz na ustalaniu znaczenia tekstu prawnego w sytuacji, gdy jest ono wątpliwe.

  • w ujęciu apragmatycznym - wytwór tych czynności czyli jest to konkretny wynik interpretacji czy wykładni.
  1. koncepcja analityczna 2/koncepcja hermeneutyczna 3/tryb argumentacyjny Teorie wykładni prawa
  • opisowe teorie wykładni prawa (obrazują rzeczywisty przebieg wykładni prawa);
  • normatywne teorie wykładni prawa (formułują zalecenia, postulaty jak powinno się dokonywać wykładni). Teorie wykładni prawa
  • na gruncie polskim
  • typ koncepcji analitycznej A/ Koncepcja tradycyjna (E. Waśkowski – normatywna) Wykładnia prawa: element słowny i realny; stadialny charakter obu typow wykładni; Cel ich zastosowania: wykrycie prawdziwego sensu norm Wykładnia słowna – słowny sens normy, ustalenie znaczenia słów. Topika topos – miejsce, z którego mówca czerpie pomysły: argument , znak, symbol, słowo Myślenie topiczne za swój punkt wyjścia bierze konkretny problem, szczegółowe zagadnienie prawne i do niego dopasowuje określoną argumentację sięgając do dających się wykorzystać wcześniej sformułowanych topik. Twórcą topik Arystoteles, wprowadził podział toposów na wspólne i specjalne. Wspólne – odnoszące się do zagadnień ogólnych, które były podstawa do dyskursów perswazyjnych , ( używane podczas argumentacji w wypowiedzi albo dyskusji ); Specjalne – zlokalizowane w specjalnej dziedzinie ; wykorzystywane w dyskursie prawniczym; Topika – jest metoda pozwalającą ustalić stosunki pomiędzy najważniejszymi pojęciami dla danego dyskursu, które pojawiają siew w tezie omawianego problemu, a następnie w twierdzeniach, które służą do wyjaśnienia i uzasadnienia. Topiki prawnicze Mówiąc o topikach prawniczych – mamy na myśli zarówno argumenty, jak i zasady prawne; mogą być one traktowane w dyskursie prawniczym jako miejsca wspólne dot. kwestii uniwersalnych , albo jako miejsca specjalne gdy dotyczą wyspecjalizowanych zagadnień prawnych ; w dyskursie prawniczym łączymy określone topiki z konkretnym przypadkiem prawnym; Topika prawnicza jest każdy argument lub zasada prawna, która jest powszechnie znana i akceptowana oraz legitymowana ważną decyzją prawną. Współczesne teorie argumentacyjne Celem współczesnych teorii argumentacyjnych było poszukiwanie równowagi (trzeciej drogi) pomiędzy konkurującymi ze sobą filozofiami interpretacyjnymi. Argumentacja miała zastąpić zarówno formalna logikę i analizę w dyskursie praktycznym ale także ‘miększą’, odwołującą się do intuicji – hermeneutykę. Powstało wiele filozofii argumentacyjnych. Wykładnia oznacza interpretację prawa; Termin odnosi się do czynności, których dokonuje się, by wyinterpretować z przepisu treść normy prawnej, jak i do ich rezultatu. proces zmierza do ustalenia treści normy prawnej zawartej w

przepisie prawnym, oznacza interpretację prawa

  • wykładnia w znaczeniu pragmatycznym oznacza zespół pewnych czynności, odnoszących się do jakichś wyrażeń,
  • wykładnia w znaczeniu apragmatycznym -a pragmatyczne ujęcie wykładni jest to rezultat czynności interpretatora, czyli zrekonstruowana z przepisów norma prawna Wykładnia - rodzaje - Wykładnia językowa - polega na ustaleniu znaczenia słów, wyrażeń w przepisie; Wykładnia językowa oparta jest na zasadach semantyki, syntaktyki i pragmatyki języka polskiego; powinna mieć pierwszeństwo przed pozostałymi;
  • Wykładnia systemowa - pozwala na ustalenie sensu przepisu;
  • Wykładnia historyczna – odnosząca się do konkretnego kontekstu historycznego;
  • Wykładnia porównawcza – porównanie podobnych przepisów;
  • Wykładnia celowościowa ( teleologiczna ) - ustalenie treści przepisu ze względu na cel, któremu ten przepis służy;
  • Wykładnia logiczna – wnioskowanie prawnicze. Wykładnia teorii prawa wykładnia prawa (zwana także interpretacją prawa lub egzegezą prawniczą) – pojęcie oznacza ustalenie „właściwego” znaczenia jakiegoś fragmentu tekstu prawnego; - proces zmierzający do ustalenia treści normy prawnej zawartej w przepisie prawnym; Istnieją w prawoznawstwie 3 typy koncepcji wykładni prawa: 1/ typ jest osadzony w nurcie analitycznej filozofii prawa 2/ typ osadzony na filozofii hermeneutycznej 3/ typ argumentacyjny Zastosowania hermeneutyki prawniczej Praktyczne zastosowanie – interpretacja i rozumienie tekstu prawnego; warunkiem rozumienia jest język
  • wykorzystywana przy formułowaniu twierdzeń z zakresu dogmatyki prawa,
  • na poziomie teoretycznym - metoda filozofii i teorii prawa